1. Giza baliabide eta baliabide material nahikoak bermatzea osasun-zentroetan, Hiri eta landa-zentroetan, koronabirus bidez pazienteak diagnostikatu eta artatzeko. Premiazkoa da langileak kontratatzeko eta materiala erosteko neurriak martxan jartzea, gaixorik dauden pertsonek laguntza egokia izan dezaten eta krisi honetan modu berezian azalduta dagoen osasun-langileen osasuna eta ongizatea bermatzeko.
2. Osasun publikorako aurrekontua handitzea, osasun hori unibertsala eta kalitatezkoa izango dela bermatzeko: beharrezkoa da osasun-langile gehiago, lan-baldintza hobeak dituztenak, ohe gehiago, bitarteko gehiago, zerbitzu osagarri gehiago eta hobeak izatea, herritar guztiak artatu ahal izateko, haien gizarte-maila edo jatorria bereizi gabe. 2020ko aurrekontuetako osasun-partida gastu publikoaren % 7 handitu beharko litzateke gutxienez, legealdiaren amaieran% 15era iristeko, osasun publikoak jasan dituen murrizketa guztietatik berreskuratzeko.
3. Osasuna eta gizarte-lana administrazio-maila guztietan pribatizatzeko eta kanpora ateratzeko prozesuak leheneratzea, lehen mailako arreta osasunaren arreta unibertsalerako eta kalitaterako eskubidea bermatzeko biderik egokiena delako finantzatutako eta publikoki hornitutako osasun publikoko sistema batean. Era berean, aseguru eta ospitale pribatuei koronabirusaren tratamenduaren kostua beren gain har dezaten eskatzea, osasun pribatuak orain arte osasun-sistema publikoak bakarrik jasan dituen gastu izugarrien erantzukizuna har dezan, eta ez soilik mozkinen banaketan parte har dezan.
4. Kalitatezko zerbitzu publikoak ziurtatzea. Ez bakarrik osasuna, baita hezkuntza, garraioa, energia eta ur hornikuntza ere, beharrezkoak dira dimentsio horietako krisi bati aurre egiteko. Adibidez, garraio publikoaren sistema indartzea beharrezkoa da metroa, trenak eta autobusak jendez gainezka joan ez daitezen eta kutsatzeko arriskuak gutxitu daitezen.
5. Langileen lan-eskubideak, gizarte-babesa eta osasun-arreta bermatzea, bereziki kontratu prekarioak dituztenak (hala nola autonomo faltsuak, zero orduko kontratuak edo eskariaren araberako ekonomia), horiek baitira koronavirusak eragindako krisiaren pisu eta arrisku handiena dutenak.
6. Haurren ardurapean dauden familientzako laguntzak erraztea eskola-berrogeialdiko aldi osoan: finantza-laguntza, zaintza-bajak (soldataren% 100), lanaldiaren murrizketa (soldata osoa), zaintza-lanetan erantzukidetasuna bermatzeko neurriak (emakumeak bakarrik ez izatea), eta abar. Horrez gain, laguntzak ematea familia-zaintzarik ez duten eta laguntza profesionalik ez duten adinekoei.
7. Krisiaren eragin ekonomikoari lotutako prekarietatea arintzea: alokairua arautzea, hipoteken ordainketa etetea eta oinarrizko errenta ezartzea.
8. Saltoki txikiak, enpresa txikiak eta autonomoen araubidean dauden pertsonak babesteko neurriak ezartzea, horiek baitira jada beren ekonomietan eragina ikusten ari direnak. Auzoko merkataritza eta merkaturatze-bide laburrak sustatzea, neurrien eragina jasan duten enpresa txikiei beren burua hornitzeko eta laguntza fiskala emateko.
9. Informazio fidagarria bermatzea eta neurriek askatasun politikoei ez eragitea. Biztanleriak erantzukizun maila handia erakutsi du, eta garrantzitsua da krisia mendeetan konkistatutako eskubide politikoen kaltetan ez joatea.
10. Estatuaren diru-sarrerak handitzea, aberastasun handiei eragiten dieten zerga-neurrien bidez eta zerga-ihesaren aurkako borroka areagotuz. Inolaz ere ez dira onartu behar enpresa handiei zergak jaistea bezalako neurriak, euren irabaziak pribatizatu dituztenen galerak sozializatzea dakarrelako. Globalizazioaren eredua gehien irabazi dutenak dira (COVID-19ren hedapenaren arduraduna) krisia arintzen ekonomikoki gehien lagundu behar dutenak.
11. Jasanezintasun-iturri diren eta pertsonen bizi-kalitatean eraginik ez duten Estatuaren gastuak murriztea: garraio-azpiegitura handiak (autobideak bikoiztea, aireportuak eta portuak handitzea, etab.), gastu militarra (koronabirusaren krisiak argi uzten du segurtasuna ez dela arma-gastuan oinarritzen, zerbitzu publiko on batzuetan baizik), aire-lineetarako diru-laguntzak eta autobien edo bankuen erreskateak.
12. Europar Batasunari eskatzea amaiera eman diezaiela osasunarentzat kaltegarriak diren austeritate-politikei, eta eten ditzala hirugarren herrialdeekin egindako merkataritza-akordioak, osasun-zerbitzuak eta gizarte-segurantza barne hartzen dituztenak zerbitzuen merkataritzari eta kontratazio publikoari buruzko kapituluetan.
13. Enpresa farmazeutikoei eskatzea beren ikerketen aurrerapenak eta balizko sendaketak koronavirusari modu azkarragoan argitara ditzaten. Gobernuak neurriak hartu behar ditu sendagaien patenteen sistema abolitzeko, eta ekimen bat aurkeztu behar du Osasunaren Mundu Erakundean, herrialde guztietan krisian dauden beharrezko tratamenduetarako sarbide unibertsala bermatuko duten baldintzak egon daitezen, COVID-19rekin bezala.
14. Herritarrei mezuak helaraztea, txinatar eta ijitoengana isuri diren aurreiritzi arrazistak desaktibatzeko, krisi honen ondorioen errua haiei leporatuz.
15. Ingurumen-osasuna hobetzea. Kutsadura kimikoak, airearen kalitate txarrak edo uraren kutsadurak, urtean heriotza goiztiar ugari eragiteaz gain, herritarren osasuna murrizten dute eta COVID-19ren moduko infekzioekiko zaurgarriagoak egiten gaituzte. Horregatik, lehentasuna eman behar zaie politika publiko guztietan osasuna eta ingurumena binomioan hobetuko dituzten jarduketei. Funtsezkoa da, adibidez, administrazio publikoak neurriak hartzea osasun-instalazioetako, eraikinetako eta garraioko desinfekzio-lanetan substantzia toxikoak erabil ez daitezen, eta arreta handiz jokatzea desinfekzio-lanetan ari diren pertsonen osasuna babesteko.
16. Biodibertsitatea hobetzea, ekosistemen erresilientzia areagotzeko modu gisa (eta, horrekin batera, gure gizarteena); izan ere, ekosistema horiek osatzen ditugu, infekzio eta izurriteen aurrean, eta globalizazioaren eta klima-aldaketaren dinamikekin gero eta ohikoagoak eta biziagoak izaten ari dira.
17. Ekonomia lokalizatzea. Hurbiltasuneko sistema ekonomikoak sustatzea, biztanleek beren beharrak ase ahal izan ditzaten. Egungo eredu ekonomikoak zerbait erakusten badu, ahulezia izugarria da, krisiak globalizatzeko duen gaitasunagatik.
18. Gogoan izan behar da badirela egoera batzuk, hala nola larrialdi klimatikoa, koronabirusak bezainbesteko sufrimendua eragiten dutenak eta neurri drastikoak merezi dituztenak. Hartutako neurrien ondorioz, zalantzan jarri behar dugu trantsizio ekologiko justu bat egiteko eta gaitz handiagoak saihesteko zorrotz jokatu behar dela, eta planetan pobretutako populazio askok saihestu daitezkeen heriotzak jasaten dituztela.
19. Desio gisa, baina batez ere premia gisa: sistema aldatzea. Koronabirusak ere agerian uzten du gure sistema ekonomikoen erresilientzia eskasa eta hauskortasun handia, irabazian eta baliabideen kontsumo etengabean oinarrituta. Eredu horrek, “Hazten” denean, arazo ugari sortzen ditu: kutsadura, klima-aldaketari laguntzea, biodibertsitatea galtzea, aberastasunaren banaketa bidegabea eta ingurumenaren eta lanaren morbilitatea eta hilkortasuna. Krisian dagoenean, ingurumen indizeak hobetzen ditu, baina are izu eta desberdintasun handiagoa sortzen du. Ondorioa argia da: bizitzari erasotzen dion eredua da. Horren aurrean, bizitza erdigunean jarri eta irabazia alde batera uztea beste aukerarik ez da geratzen.
Proposamen horien berri emanez, Ekologistak Martxan taldeak birusa zabaldu ez dadin laguntzeko neurriak jarriko ditu martxan. Horietako batzuk dira telelanaren eta bilera birtualen aldeko apustua egitea eta ekitaldi publiko asko bertan behera uztea. Koherentziarako eta erantzukizun sozialerako konpromiso pertsonal eta kolektiboa da, gizarte eta ingurumen krisiari aurre egiteko dagoeneko praktikatuta dauden beste batzuekin bat egiten duena: kontsumoa murriztu, produktu agroekologikoak eskuratu, kasu bakoitzean garraio publiko iraunkorrena erabili edo ekonomia sozial eta solidarioan parte hartu.
Azkenik, erakunde ekologistak bere esker onik sakonena erakutsi nahi die osasun arloko langileei, egindako lan goresgarriagatik. Baita hezkuntza sektoreko profesionalei eta baldintza duinetan bizitzen jarraitzeko aukera ematen diguten zerbitzu guztietakoei ere. Azkenik, eskerrak eman nahi dizkiegu herritarrei, modu arduratsuan bere harri-koskorra ematen ari baita krisi hau konpon dadin.
