2020an bezala, COVID-19aren krisiak eragindako mugikortasunaren murrizketak airearen kalitatearen hobekuntza orokorra eragin du, aurrekaririk gabe. Hala ere, 700.000 nafarrek aire kutsatua arnasten jarraitu dute.

Ekologistak Martxanek egindako txostenak Espainiako Estatu osoan dauden 800 neurketa-estazio ofizialetan bildutako datuak aztertzen ditu, horien artean Nafarroan kokatutako 13. Ondorio nagusien artean, honako hauek nabarmentzen dira:

 

• 2021ean, Espainiako eta Nafarroako airearen kalitateak 2020an ikusitako hobekuntza nabarmenari eutsi dio, nitrogeno dioxidoaren (NO2), sufre dioxidoaren (SO2) eta ozono troposferikoaren mailak nabarmen murriztuta, eta partikula esekienak (PM10 eta PM2,5) ñabartuago, azken hamarkadako minimoetan.
• Ekologistak Martxanen txostenak erreferentziatzat hartzen ditu Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) gomendatutako gehieneko kutsadura-balio berriak eta Europar Batasuneko landaredia babesteko epe luzerako helburua. Maila horien arabera, aire kutsatuak Nafarroako biztanle guztiei eragin zien 2021ean.
• Araudiaren estandarrak hartuz gero, OMEren gomendioak baino laxoagoak, ez legoke aire kutsatua arnastu zuen biztanlerik, ezta landaredia kaltetzen duten kutsadura-mailen eraginpean dagoen azalerarik ere, legezko mugen gainetik.
• Udaberriko egonkortasun atmosferikoak partikulek eragindako kutsadura kasuak aktibatu zituen, gehienak Afrikako iparraldetik zetozenak. Negua, aldiz, ezegonkorra eta hezea izan zen, eta urtaro horretako ohiko kutsatzaileak (NO2 eta partikulak) sakabanatzea eta botatzea erraztu zuen. Udako bero ertain samarrak ozonoa jaisten lagundu zuen, abuztuaren erdialdeko bero-bolada handia gorabehera.
• 2021ean airearen kalitateak izan duen hobekuntza azaltzeko funtsezko faktoreak mugikortasunaren murrizketa orokorra eta COVID-19ari aurre egiteko hartutako neurrietatik eratorritako kontrakzio ekonomikoa dira, azken bi urteetan bizi izan dugun egoera sanitario eta sozial dramatikoarekin.
• Ozonoa da aurten ere biztanlerian hedadura eta eragin handiena izan duen kutsatzailea. Airean dauden partikulek (PM10 eta PM2,5) eta nitrogeno dioxidoak (NO2) populazio osoari eragiten jarraitu zuten, mendikoari izan ezik. Iruñeko hiriko estazio guztiek gainditu zituzten OMEk NO2rako emandako gomendio berriak.
• Airearen kutsadura lehen mailako arazotzat hartu beharko litzateke. Urtero 30.000 heriotza goiztiar izaten dira Espainiako Estatuan airearen kutsaduraren ondorioz, Europako Ingurumen Agentziaren (AEMA) arabera. Carlos III.a Osasun Institutuaren arabera, 10.000 pertsona hil dira kutsadura handiko gertakarietan. 2021ean egoera hobetzea albiste bikaina da.
• Kutsadura atmosferikoaren ondoriozko osasun- eta lan-kostuak 50.000 milioi dolar dira urtean, Espainiako BPGaren % 3,5, Munduko Bankuaren arabera, laboreetan eta ekosistema naturaletan eragindako kalteen kostua kontuan hartu gabe.
• Airearen Kalitatea Hobetzeko Planak nahitaezkoak dira indarrean dagoen legediaren arabera. Baina kasu askotan ez dira existitzen, eta beste batzuetan ez dira eraginkorrak borondate politikorik ez dutelako. Justizia Auzitegi Nagusiak 2021eko abenduan emandako epaiaren bidez, Nafarroako Gobernuak Erribera aldean ozonoaren aurka borrokatzeko plan bat onartu behar du aurten.
• Hirietako airearen kalitatea hobetzeko modu bakarra motordun trafikoa murriztea da, oinezkoen eta txirrindularien mugikortasun aktiboa eta garraio publiko garbia indartuz. Halaber, beharrezkoa da energia aurreztea, eskura dauden industria-teknika onenak erabiltzea, erregai fosilen zentral termikoak ixtea, diesela zigortzea, hegazkinaren erabilera murriztea eta abeltzaintzako makrogranja berriak atzeratzea.
• Klima Aldaketari buruzko Legearen arabera, 50.000 biztanletik gorako hiri guztiek isurketa txikiko eremuak izan behar dituzte 2023a baino lehen. Iruñeko Udalak berriki lizitatu du eremu horiek hirian mugatzea, eta funts publiko ugari jasotzen ari da eremu horiek ezartzeko.
• COVID-19aren osasun-krisiak erakutsi du trafikoa murrizteak ondorio argiak dituela arnasten dugun airearen kalitatearen hobekuntzan, hirietan eta landa-eremuetan. Hala ere, hiri handietako airearen kutsadurak azken hilabeteetan izan duen gorakada zantzu kezkagarria da ez dugula behar beste ikasi.

Estatu mailaren txostenaren laburpena ikusi nahi baduzu (gazteleraz), joan esteka honetara.