• Ekologistak Martxanek  ongietorria eman dio 2022ari, urte berrian pertsonen osasuna eta planetaren osasuna zaintzea interes guztien erdigunean jar dadin.
• Herritarrek, pandemiaren bi urteetan zehar, krisi soziosanitarioari erantzuteko gaitasuna erakutsi dute, eta hastear dagoen urte honetako erronka ekosozialei aurre egiteko giltza dute.
• Larrialdi klimatikoa, biodibertsitatearen galera, deforestazioa edo plastikoen inbasioa dira justizia sozialaren eta ekitatearen ikuspegitik erantzun beharreko ingurumen-arazoetako batzuk.

Duela lau urte, Ekologistak Martxanek ongietorria eman zion 2018ari, osasuna – Pertsonentzat eta ekosistementzat –, dirua – Aberastasunaren banaketa – Eta maitasuna – Gizarte-harremanei denbora gehiago eskaintzea – Eskatuz. 2019an, erakunde ekologistak adierazi zuen hamarkada honetan dena aldatu behar zuela, eta 2020an gogorarazi zuen, biodibertsitatearen eta klima-aldaketaren krisiaren aurrean, kooperatzea eta matxinatzea tokatzen zela, kaleak hartzea. Eta horretan iritsi zen pandemia, oraindik ere planeta mailan gertatzen ari dena: osasuna izan da eztabaidagai nagusia, dena aldatu da bat-batean, eta nahi baino gehiago tokatu da etxean egotea.Horregatik, Ekologistak Martxan taldeak ongietorria eman dio 2022ari, 2021eko abenduan Xixonen egin zuen azken Batzar Konfederalaren leloarekin: «Osasuna eta kalea berreskuratu».

Lehen helburua: osasuna berreskuratzea

Osasun-krisi baten ondoren, inork ez du zalantzan jartzen osasuna berreskuratzea dela garrantzitsuena. Baina ezin da ahaztu 2020a baino lehen ez zegoela osasun onik. Ekologistak Martxan taldearen airearen kalitateari buruzko txostenek Espainiako Estatuan atmosferaren kutsadurak eragindako heriotza goiztiarrak islatzen dituzte. Edaten den ura edo ibaietan dagoena ere ez da oso osasungarria, ezta kontsumitzen diren elikagaiak ere, biztanleria modu osasungarrian elikatzeko baino gutxiengo bat aberasteko pentsatutako nekazaritza-eredu baten ondorioz. Hondakinen kudeaketak, batez ere errausketak, populazio pobretuenetatik gertu egon ohi dena, giza osasun arazoak ere badakartza.

Ingurumen-kutsaduraz haratago, egungo eredu ekonomikoa gero eta osasun mentaleko arazo gehiago sortzen ari da, besteak beste, prekarietatearen, isolamenduaren edo zainketarako denbora faltaren ondorioz. Arazo horiek, gainera, nabarmenagoak dira emakumeengan eta egoera ahulenean dauden pertsonengan, hala nola baliabide ekonomiko gutxien dituztenengan edo migratzaileengan. Pandemiarekin areagotu egin da hori; izan ere, askotan errepikatu den arren, koronabirusak bai ulertzen ditu desberdintasun sozialak.

Bestalde, pandemia honek erakutsi badu planetaren osasuna eta pertsonena lotuta daudela. Biodibertsitatearen galeraren eta klima-aldaketaren atzean gaixotasun infekziosoen gorakada, desplazamendu behartuen areagotzea, elikagaien galera edo muturreko gertaera klimatikoen gorakadaren ondoriozko heriotzak daude. Baliabide naturalen aldeko borroka ere gerren atzean dago, eta gerren bajak lotsagarriak dira oraindik gizateriarentzat.Osasuna berreskuratzea, beraz, COVID – 19ak eragindako intzidentzia edo hilkortasuna jaistetik harago doa, nahiz eta hori, zalantzarik gabe, oso garrantzitsua izan. Osasuna berreskuratzeko, jakina, osasun publikoa indartu behar da, gainerako zerbitzu publikoekin batera, horiek ahalbidetzen baitute desberdintasun sozialak arintzea. Baina biodibertsitatearen galera iraultzea, klima-aldaketa arintzea, nekazaritza-eredua agroekologiarantz aldatzea, espazio naturalak berreskuratzea eta baso-soiltzeak saihestea, erregai fosilak lurraren azpian uztea, gehiegizko hondakinekin amaitzea eta biodegradagarria ez den guztia ezabatzea ere badakar.Ekoizpen-eredua aldatzeaz gain, ekosistemen mugak gainditzen ez dituen hori bakarrik ekoizteko, lanaldia murrizteko, enplegua banatzeko eta zaintza-lanei denbora gehiago eskaintzeko, aberastasun izugarria ezabatzeko, gizarte-ekitatean aurrera egiteko eta gerra guztiak gelditzeko. Laburbilduz eta erdibiderik gabe: kapitalismoa gelditzea, irabazia planetaren eta pertsonen osasunaren gainetik jartzen baitu.

Bigarren helburua: kalea berreskuratzea

Ekologistak Martxanek badaki desioak ez direla magiaz betetzen, eta are gutxiago boterean daudenek amore ematen dutelako gizarte- eta ingurumen-justiziaren mesedetan. Horren erakusgarri da nazioarteko gobernuek eta erakundeek klima-aldaketari eta biodibertsitateari buruzko neurri handinahi eta sendoak hartzeko duten ezintasuna, hain larriak diren bi arazo horiek iraultzeko.

Politikariak, botere ekonomikoen bahituak, ez dira gai izan gizarteak gomendio zientifikoen pean eskatzen dituen aldaketak egiteko. Hori argi eta garbi ikusten da Next Generation funtsekin. Ustez, funts horiek gizarte-krisiari erantzutera bideratuta daude, baina Ekologistak Martxan taldeak ohartarazi zuenez, enpresa handietara joaten ari dira eta gizarte- eta ingurumen-krisia eragin duen eredua indartzen ari dira, egitura-aldaketarik eragin gabe.

Hobekuntza sozial ororen aurretik mobilizazio handia egin da. Horregatik, gaur egun bizi dugun pandemia eta larrialdi ekologikoaren testuinguruan, herritar antolatuen zeregina funtsezkoa da oraindik ere. Bi urte hauetan guztion onerako sakrifizioak eginez erantzukizuna eta elkartasuna erakutsi duten herritarrak. Gaixotasuna eta konfinamendua, distantzia soziala eta beldurra pairatu duten herritarrak. Baldintza gogor horietan janaria banatzeko, gaixoei laguntzeko eta krisiaren kolpe latzak konpontzeko antolatu diren herritarrak.

Duela hamarkada bat baino gehiago, Maria J. Stephan eta Erica Chenoweth Indarkeriarik Gabeko Gatazkaren Nazioarteko Zentroko ikertzaileek zehaztu zuten, mende bat baino gehiagoko mobilizazioen ikerketa baten ondoren, biztanleria proaktiboaren % 3,5 behar dela indarkeriarik gabeko protestetan, gizarte-aldaketa bat lortzeko. Gaur mobilizazio soziala eta desobedientzia zibila eskatzen dugu behar ditugun aldaketak bilatzeko. Bi urte eman ditugu eusten, zaintzen, erantzuten. Orain, pandemia honetan galdutako askatasunak berreskuratzea eta kaleak hartzea da erantzulea eta ezinbestekoa.

Mobilizazio klimatikoei berriro ekitea, lurraldea egituratuko duen tren publiko eta sozial baten aldeko borrokari indarra ematea, abeltzaintza industrialaren aurkako ekintzak indartzea, merkataritza- eta inbertsio-itunei aurre egiten jarraitzea, enplegu duina eta ekologikoa sustatzea, ibaiak birnaturalizatzea, osasuna, pentsioak, ura, argia eta gainerako zerbitzu publikoak defendatzea, guztionak diren espazioak berreskuratzea – Hala nola Jandaren urmaela – Edo NATOren bilera blokeatzea ekainean. Hau da, osasuna benetan erdigunean jartzea.