Ekologistak Martxan Bizkaiak, Zero Zabor Bizkaia Elkargunea-n integratua dagoena, gogorazten die herrialde honetako udalei Hondakinei eta Lurzoru Kutsatuei buruzko Estatuko Lege berriak ezartzen dituen betebeharrak.
Lege berriak, 2022ko ekainaren 30a baino lehen, 5.000 biztanletik gorako udalerriak Bio-hondakinak bereizita biltzeko sistema efiziente bat ezartzera behartzen ditu. Ez-betetzeak hutsegite larritzat jotzen da, eta tokiko erakundeari 100.000 eurora arteko zigorra ezartzen zaio. Eta ez da nahikoa bosgarren edukiontzi irekia ezartzea, giltzarik eta txartelik gabe eta, beraz, erabiltzaileak identifikatu gabekoa.
Ekonomia Zirkularrerako Hondakinei eta Lurzoru Kutsatuei buruzko martxoaren 8ko 7/2022 Lege berriak udal-hondakinen kudeaketan funtsezko aldaketak egitera behartzen du, eta kasuren batean, premiazkoak diren betebeharrak sartzen ditu.
Araudi horrek udal-kudeaketa osoa sakonki aldatzea dakar, betebehar berriak sartzeko. Berehalako betebeharra da udalerriek zaborretako materia organiko biodegradagarria (biohondakinak) bereizita biltzea 2022ko ekainaren 30a baino lehen, modu eraginkorrenean, bai ‘atez ateko’ bilketa-sistemaren bidez edo edukiontzi itxi edo adimendunen bidez, erabiltzailea identifikatu eta sortzeagatiko ordainketa egin ahal izateko.
Gainera, bilketa-sistemak bermatu behar du inpropioen gehieneko kopurua %20tik beherakoa izango dela, eta %15ekoa, 2027tik aurrera. Biohondakin horien tratamendutik lortutako konpostak kalitatezkoa izan behar du, nekazaritzan arriskurik gabe ongarri gisa erabili ahal izateko.
Edukiontzi marroien hedapena Bizkaiko udaletan, gehienak giltza edo txartelarekin pertsonalizatuekin, garrantzitsua izaten ari da, baina bereizi gabe bildutako biohondakinen bolumena oraindik oso zati txikia da, sortutako bolumenari dagokionez, eta azkenean gainerakoen edukiontzira bideratzen da eta, beraz, zabortegira edo erraustegira. Hondakinak kudeatzeko politika berri bat behar da, herritarrak suspertuko dituena, hondakin organikoa bereizita biltzea sustatu, sustatu eta erraztuko duena.
Erabiltzailea identifikatzea funtsezkoa da sortze-ordainketa deritzona ezarri ahal izateko, eta horrek europar printzipio honetan itzultzen da: «Kutsatzen duenak ordaintzen du». Identifikazio horrek hautsi egiten du oinarrizko udal-zerbitzu baten erabileran dagoen anomia, hala nola, hondakinen bilketa eta tratamenduan, hau da: Hondakinen sorrera jatorrian murriztea sustatzen du eta erabiltzaileen erantzukizuna areagotzen du.
Bizkaiko udal-hondakinen kudeaketari buruzko balantzea ez da oso ona, Bizkaiko Foru Aldundiaren Hondakinen Behatokiaren Txostenaren aurrerapenak emandako datuak ikusita. Txosten horretan, 2021ean, hondakinen sorrerak hazten jarraitu zuen, Estatuko eta Europako arauek ezarritako helburuak lortu gabe: 2020an ez gara % 50era iristen, eta Lege berria zorrotz aplikatzen ez badugu, 2020an ere ez dugu lortuko berrerabiltzeko eta birziklatzeko % 25eko prestakuntzarik 2030ko.
Ekologistak Martxan jakitun da konpromiso horiek erronka handia dakartela baliabide tekniko, funts ekonomiko eta giza baliabide mugatuak dituzten toki-erakundeentzat, baina atzeraezina da horiek betetzea; izan ere, horiek ez betetzeak ondorio negatiboak ekarriko ditu hertsatzeko isun gisa, eta erantzukizun falta bat da ingurumenarekin eta herritarren osasunari dagokionez.
Ekologistak Martxanek tokiko agintariei eta foru erakundeari eskatzen die Legezko betebehar berriak beregain hartzeko, herritarrak kontzientziatzeko asmo handiko programekin eta hondakinen udal-kudeaketan inplikatutako faktore guztien berrikuspen sakonekin.
