Udalek ez dute airearen kutsadurari aurre egiteko protokolo eraginkorrik

Hamabost hiri-eremuk baino ez dituzte tresna horiek osasun publikoa babesteko, eta horietako bat ere ez dago 2021ean onartutako Estatuko Esparru Protokolora egokituta.

Airearen kutsadurak 10.000 heriotza goiztiar baino gehiago eragiten ditu Espainian, urtero, Carlos III.a Osasun Institutuaren eta Osasun Ministerioaren azken lanek agerian utzi dutenez. Kutsadurak eragin handia du osasunean epe laburrean, zirkulazio-istripuen hilkortasuna seikoizten baitu.

Hala ere, orain arte, hamabost bat hiri-eremuk baino ez dituzte airearen kalitate txarreko gertakarien aurrean jarduteko protokoloak, nahiz eta 2007an airearen kalitateari eta atmosferaren babesari buruzko Estatuko legeak 100.000 biztanletik gorako aglomerazio eta udalerri guztietan (gaur egun, hirurogeita lau) ezarri behar izan zituen.

Asturiasko Avilés, Gijón eta Oviedo hiriak (protokolo autonomiko baten bidez) eta Coruña, Bartzelona, Gijón, Leon, Madril, Murtzia, Sevilla, Valentzia, Valladolid eta Zaragozako udalak dira, bai eta Bartzelonako eta Madrilgo metropoli-eremuetako udalerri nagusiak ere, protokolo autonomikoak aplikatuz.

Alacant, Bilbo, Cartagena, Kordoba, Elx, Granada, Malaga, Palma, Las Palmas, Iruñea, Santa Cruz, Vigo edo Gasteiz bezalako hiri garrantzitsuek ez dute protokolorik kutsadura-gertakarien aurrean, nahiz eta Gobernuak eta autonomia-erkidegoek 2021eko uztailean onartu zuten airea kutsatzeko gertakarietarako epe laburreko Ekintzarako Esparru Plana.

Airearen kalitate txarreko gertakarien aurrean orain arte indarrean egon diren protokolo apurrak oso desberdinak dira, bai aintzat hartutako kutsatzaileetan (oro har, partikulak eta/edo nitrogeno dioxidoa), bai neurri desberdinak aplikatzeko atalaseetan eta horien irismenean; izan ere, ibilgailuen zirkulazioaren edo gertakarien erantzule diren iturri puntualen berehalako murrizketa zabalak jaso beharko lituzkete, kasu bakoitzean.

Testuinguru horretan, joan den asteartean tresna horiek autonomia-erkidego guztietan eta airearen kalitate txarreko gertakariak jasateko arriskua duten 100.000 biztanletik gorako udaletan duten betebeharra berresten duen Errege Dekretua argitaratzea ekimen positiboa da, nahiz eta ez duen gehienezko onarpen-eperik ezartzen, indarrean dauden edo prestatzen ari diren protokoloak Estatuko Ekintza Esparru Planera egokitzeko izan ezik, protokolo horien ardura duten administrazioek urtarrilean ekin beharko baitiote.

Errege Dekretu horrek airearen kalitatea hobetzeko erregelamendua aldatzen du, eta gutxieneko aktibatze-, informazio- eta alerta-atalaseak ezartzen ditu atmosferako kutsatzaile nagusientzat; horien artean, lehen aldiz agertzen dira alerta-atalaseak kutsatzaile arriskutsuenentzat, partikulentzat. Hala ere, atalase horiek Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) ezarritakoak baino handiagoak dira, eta, beraz, ez dira nahikoak.

Hiriguneetako kutsadura gehiena trafikotik eta, gehienbat, autoetatik datorrenez, Eecologistas en Acción taldearen iritziz, kutsadura-puntak murrizteko neurrien zati handi bat automobilaren erabilera behar adinako aurrerapenaz mugatzera bideratu behar da, autoaren abiadura eta erabilera murrizteaz gain, garraio publikora eta motorizatu gabeko garraiobideetara (bizikleta eta oinezkoa, esaterako) mugitzeko beharra bideratuko duten ekintzen bidez.

Trafikoa murrizteko neurrien ustezko jendetasunik ezak atzeratu edo eragotzi egiten du, batzuetan, neurri horiek betearaztea, eta beste batzuetan, esaterako, 2023a baino lehen behartutako emisio txikiko eremuak, zenbait hiri-agenteren deserosotasunengatik edo protestengatik, eta neurri horiek politikoki anplifikatuta daude datorren maiatzeko hauteskunde-deialdien bezperan, baina, egia esan, herritar gehienek ulertzen eta partekatzen dituzte, osasun publikoan oinarritzen baitira.

Errealitate hori egiaztatuta geratu da COVID-19aren krisiaren aurrean herritarrek emandako erantzunarekin, naturaltasunez hartu baititu zirkulazioaren mugak atmosferaren kutsadura-egoeretan eskatzen direnak baino askoz ere zorrotzagoak, oro har ingurune jakin bati soilik eragiten baitiote, auto pribatuari, alegia. Herritarrei arazoaren larritasunari buruzko informazioa ematea ezinbesteko beste baldintza bat da airearen kutsadurari aurre egiteko protokoloak eraginkorrak izan daitezen.

Airearen kalitate txarreko egoera batean, eguraldiaren baldintzak kaltegarriak dira aireztapenerako, eta, ondorioz, kutsatzaile atmosferikoen kontzentrazioa estandar sanitarioen edo legalen gainetik igotzen da. Espainian, kutsadura-gertakariak eguraldi antizikloniko egonkorreko, lehorreko eta haizerik gabeko egoerekin lotzen dira, eta neguko inbertsio termikoak eta udako bero-boladak dira kutsatzaileak igotzeko fenomeno meteorologiko egokienak.

  • Twitter
  • Facebook